12 Aralık 2017 Salı

Güzide Ana

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

“GÜZÎDE der güçtür nefsin öldürmek”

Nevşehir Hacıbektaş’ ilçesinde Hace Bektaş Veli Dergahı’na girince sol taraftaki mezarlardan biri Güzîde Ana’ya ait. Yerliler mezarın yerini biliyorlar; ancak bununla beraber Didar Ana’da olduğu gibi, kimse bizi Güzîde Ana’yı ziyaret etmemiz konusunda yönlendirmedi. Demek istediğim, eğer Güzide Ana, Didar Ana ve hattâ Kadıncık Ana'dan haberiniz yoksa, burayı ziyaret ettiğinizde kimse sizi "Burada böyle analar var" diyerek bilgilendirmiyor maalesef. Burayı 11 kere ziyaret etmiş biri olarak söylüyorum :)

Güzîde Ana’nın hayatı hakkındaki öğrenebildiklerimiz günümüze kadar gelen sözlü bilgilerden ve tabii ki Ana’nın deyişlerinden. Bunun dışında A. Celalettin Ulusoy’un Pir Dergâhı’ndan Nefesler adlı kitabında şöyle yazar:

“Bektaşi yolunda ‘Güzide Ana’ olarak adı ve deyişleri çok yaygın olmakla beraber, hayatı hakkında ağızdan ağıza nakledilen söylentilerin dışında ayrıntılı bilgiye sahip değiliz. Şehit Feyzullah Çelebi’nin kızı olduğu Hacı Bektaş Veli Dergahı’nda, Hazret Avlusu’nun sol taraftaki terasda mezarı bulunduğu bilinmektedir. 18.yy ın ikinci yarısında yaşadığı kesin olmakla beraber, doğum ve ölümünün hangi yılda olduğuna dair bir kayda rastlanmamıştır. Şiirlerinde oldukça ileri düzeyde edebiyat ve felsefe eğitimi gördüğü anlaşılmaktadır. Bazı deyişlerinde ‘Katibi’ mahlasını da kullanan Güzide Ana, fakirane giyinişi, tüm gelirini fakirlere dağıtışı, haksızlığa tahammül etmeyişi ile ünlüdür. Gördüğü kusuru kim olursa olsun, açık bir şekilde ayıpladığı için kişiliğine ait hatıralar halen özdeyiş biçiminde söylenmektedir.”
Fotoğraf: Bekir Karadeniz Fotoğraf: Bekir Karadeniz

1
Gaziler cihanın müddeti doldu
Dünya bir acayip zamana kaldı
İnsanda itimat itikat n’oldu
Hemen bir zan ile güman’a kaldı
Tat kalmadı sirke oldu şıralar
Ben tabibim diyen yüzün karalar
Yanlış merhem ile azdı yaralar
Bir hazik hekim-i lokmana kaldı
Düşerler ardına kil ile kâlin
Varmazlar yanına ehl-i kemalin
Mahlukün ettiği ceng-ü cidalin
Cümlesi bir ulu divan’a kaldı
Gerçek erenlerin emsali yokdur
Bilirim dört kapı kırk makam haktır
Ehl-i hak olana hiç hörmet yoktur
Rağbet yalan ile şeytana kaldı
GÜZİDE der güçtür nefsin öldürmek
Erlik midir koymadığın kaldırmak
Zamane halkına Hak’kı bildirmek
Mehdi gibi sahip zamana kaldı

2
Bulandı aşkımın seli
Acep bir gün durulmaz mı
Hüsnün gördüm oldum deli
Akıl başa derilmez mi
Yüzün benzer dolunaya
Sensin ömrüme sermaye
Yüzüm sürdüm hak-i pa’ye
Hatırcığım sorulmaz mı
Ferhattır dağları delen
Şirin’in yolunda ölen
Der GÜZİDE Mecnun olan
Leyla’sına sarılmaz mı

3
Evliya cemine azmeden sofu
Düz yolu koyup da sarpa kaçarsın
Muhammed Ali’nin yüce yolunu
Gelmiş saf talibe pinhan edersin
Yol budur deyip de sürek sürersin
Cahili kinliyi başa derersin
Yılda bir hayvanın kanına girersin
Aklın boynunun borcunu ödersin
Gel benlik eyleme nefsini öldür
Hak  yoluna canın armağan getir
Kin ile kibiri aradan kaldır
Bunca vebal dolu yükü nidersin
Senin elindedir şer ile hayır
Nefsi emareden özünü ayır
GÜZİDE söyler ki kendini kayır
Neyleyip de halkın zemmin edersin

4
Sana bir nasihatim var
Gel yanıma hele kardaş
Uzakta arayıp gezme
Gitme ilden ile kardaş
Yarar isen Hakk’a yara
Bulasın derdine çare
Her suyun geçidin ara
Gitmeyesin sele kardaş
Dünya bir acayip haldır
Kimi elif kimi daldır
Bu bir başka derin göldür
Düşmeyesin göle kardaş
İman eyle kıyamete
Girmeyesin siyasete
Karga olma necasete
Arı ol gel bala kardaş
Dinle okunan fermanı
Bulasın derde dermanı
Terse savurma harmanı
Tane gider yele kardaş
Harama sunma elini
Her dem hıfzeyle dilini
Haramla kirletme elini
Halden gelir bela kardeş
Dünyaya satma varını
Gelip yüzerler derini
Cahile deme sırrını
Destan eder dile kardaş
Bu sözlerin Bektaş-i’ye
Yanılıp gitme Nakş-i’ye
Uyma hal bilmez kişiye
Taş getirir yola kardaş
GÜZİDE geldi cihana
Çok şükür olsun Süphan’a
Halin arz eyle sultana
Minnet etme kula kardaş

5
Medet Allah ya Muhammed ya Ali
Dertliyim derdime dermana geldim
Bûnlardan kurtaran Bektaş Veli
Dertliyim derdime dermana geldim
Hasan Hüseyin’le arttı firkatim
Zeynel Bakır Cafer melce-i zatım
Kazım Musa Rıza kabul eyle hacetim
Dertliyim derdime dermana geldim
Taki’den Naki’den ola hidayet
Hasan Askeri yareme el kat
Muhammed Mehdi dardayım gayet
Dertliyim derdime dermana geldim

Dervişlerin girer şala abaya
Sehven hata ettim geldim tövbeye
Niyazım var Hacı Bektaş Veli ‘ye
Dertliyim derdime dermana geldim

Güzide der Mevla’m sen bak halime
Medet mürüvvet fırsat verme zalime
On iki imam yardım eyle kuluna
Dertliyim derdime dermana geldim

6
Yer oynayıp gizli sular akınca
Ezan  tebdil olup kanun çıkınca
Hükm-ü şeriatın kavli kalkınca
Softaların azdığı yıllar gelecek
Dünya sütlü meme herkes emiyor
Fitne fücûrluğu elden komuyor
Hiçbir kimse malım yeter demiyor
Alıp götürmeye yeller gelecek
Kudretli kalleşe belî-bes diyor
İşleri bitince ketm-i dost diyor
Evlad babasından hizmet istiyor
Ektiğimiz biçmedik yıllar gelecek
Her düvel ayakta bu nasıl hikmet
Dünya benim diye kılıyor gayret
Ne Allah’dan korkar ne sayar ahret
Şehirler batıran harbler geliyor
GÜZİDE okur akdan karadan
Hünkarım ayırma cemden sıradan
Bizi o günlere koyma Yaradan
Hayrı şerri belirsiz kullar geliyor

7
Gel ey sofu Hak ararsan
Yönün dönder bize doğru
Ne buldun beyhude laftan
Yaşın vardır yüze doğru
Her suya karışıp akma
Sen seni odlara yakma
Er isen kem gözle bakma
Gelip giden kıza doğru
Düşme nefsin tuzağına
Cehdeyle yolun uzağına
Bir gün de ömrün bağına
Gazel iner güze doğru
Haberdar ol şeriattan
Yol bulasın tarikattan
Marifetten hakikattan
Eriş gerçek söze doğru
GÜZİDE bildi suçunu
Seyretti Çin’i maçini
Gam değil çekti göçünü
Hakk’a giden ize doğru



6 Aralık 2017 Çarşamba

Kim Açık Kim Kapalı

Konuk yazar olara Reçel'e yazdım: Kim Açık Kim Kapalı
Lisedeyken en yakın arkadaşlarımdan biriydi Ayşe. Birbirimizin sohbetine doyamazdık, ailevi mevzûlar, aşk, arkadaşlık, siyaset, din… Bu konular üzerinde konuşmaktan, tartışmaktan keyif alırdık. Bizi tanıyanlar birbirimize çok zıt iki arkadaş olduğumuzu düşünürdü; kendilerince haklılardı. Ben o zamanlar keskin bir “sosyalist”tim, Ayşe ise “ılımlı İslamcı”. Bana namaz kılmanın kendisine verdiği iç huzuru, hayata bakışını ne kadar derinden etkilediğini anlatırdı. Sünni bir kadının yaratıcıya karşı hislerine temas ediyor, hayatı algılayışına şahitlik ediyordum. Onun bakışı ne bana anlatıldığı gibiydi ne de “erkek siyasetçilerin” televizyon kanallarında bahsettiği gibi. Bir kadının yaşantısını ancak bir kadından dinlenmeliydi.
Şaşkınlığımız karşılıklıydı; Ayşe hiç duymamıştı “Mum söndü.” yalanını, hayret ediyordu Alevi bir kadından dinlediklerine. Tıpkı benim ona karşı tavrım gibi, yargılamadan yalnızca anlamaya çalışıyordu beni. Sonra “İnancımız böyle değil.” diyerek üzüntüyle teselli etmeye çalışıyordu, kendi yapmadığı ama dini adına yapılan hatalardan dolayı mahcup… Böyleydi sohbetimiz. Biz muhabbete başlayınca etrafımızdaki herkes çekiliyordu; sanıyorum saatlerce iki kadının inanç-toplum üzerine muhabbeti liseli gençlerin alaka alanı değildi.
Gün geldi, lise bitti. Ayşe ailesiyle başka bir şehre taşındı. Teknoloji ile arasının iyi olmaması dolayısıyla iletişimimiz koptu onunla. Dört sene sonra buldum numarasını, aradım. Tesadüf mü dersiniz kader mi karışmam; İstanbul’a geliyordu. Görüşeceğimiz için çok heyecanlanmıştım; ama bir şey söylemesi gerektiğini vurguladı: “Ceren ben kapandım.”
Ne demek yahu kapanmak dedim kendi kendime, insan neden kapansın, neye kapansın? İşin ilginci bunu neden belirtme ihtiyacı duyduğunu anlayamamıştım, onunla yüz yüze gelene kadar! Bir kadın başörtüsü takmaya karar verdiğinde ona “bir siyasi partinin sembolü” gözüyle bakılıyormuş meğer. Hemen evlen çocuk yap baskısı oluyormuş, kendisini eve kapatacağı, “geri kafalı” olduğu algısı oluşuyormuş meğer. Kendisine uygun olanı veya inancı gereği yapmaya karar verdiği bu eylem ona pek de hoş dönmemişti insanlar tarafından. Onun çekincesi buymuş yaşadıklarından ötürü. Ne ben öyle biriydim ne de o. Dört sene sonra bir araya geldiğimizde kendimize bir şeyler katmış ve evet belli değişimler geçirmiştik; lâkin insanlara karşı hoşgörümüzde bir değişim yoktu. Daha demokrat insanlardık; artık keskin bir sosyalist değildim, Ayşe ise o kadar milliyetçi değildi. Ancak onu ilgilendiren bir mevzûydu başörtüsü, bir kadının hisleri ile alakalıydı. “Kapanmak” diye bir kullanımı asla kabul etmiyordum. Neden mi?
Aradan iki sene geçti. Ayşe yine İstanbul’a geliyordu ve yine bilmem gereken bir şey vardı. O “açılmıştı”. Aynı tepkiler döndü kafamda; ne demek yahu açılmak, insan neden açılsın, neye açılsın? Herkesin merak ettiği gibi inancında bir değişim mi olmuştu? Hayır. Politik bir tavır mıydı? Hayır. Kendince nedenleri vardı, hakkını verebilmek için daha iyi bir noktaya gelmek istiyordu. Nedenini ben sormadım, neden sorayım? Ayşe anlatmak istedi; zira biz birbirimizi bilirdik. Lâkin zordu, zormuş daha doğrusu. İnsanın kendisini çıplak hissetmesi gibi bir şey ilk başlarda. Bunda insanların bakışının da etkisi vardı elbet. Neden direkt “namus” sorgulanır böyle bir durumda ve tabii sonsuz merak…
Kime ne? Bir kadının tercihinden kime ne? Her iki durumda içinde söylüyorum bunu: kime ne? Özgür bireyleriz, özgür kadınlarız. Komşusundan mahallenin şeker amcasına, eski sevgiliden, uzaktan akrabaya herkesin ağzına bir cümle doldurma hevesi ne büyük hadsizlik! Açık-kapalı söyleminin de kökeni bu zihniyet değil mi? Bizi belli kalıplarla unufak etmeye çalışan, kadını erkeklik üzerinden öven veya yine erkeklik üzerinden aşağılayan bu kafadan ancak dayanışmayla kurtulabiliriz. Kadın dayanışmasıyla! Ne Ayşe kapalı bir kadın ne de ben açık bir kadınım. O başörtülüydü, ben başörtüsüz!