Xanê: Güzide Ana

“GÜZÎDE der güçtür nefsin öldürmek”

Nevşehir Hacıbektaş’ ilçesinde Hace Bektaş Veli Dergahı’na girince sol taraftaki mezarlardan biri Güzîde Ana’ya ait. Yerliler mezarın yerini biliyorlar; ancak bununla beraber Didar Ana’da olduğu gibi, kimse bizi Güzîde Ana’yı ziyaret etmemiz konusunda yönlendirmedi. Demek istediğim, eğer Güzide Ana, Didar Ana ve hattâ Kadıncık Ana'dan haberiniz yoksa, burayı ziyaret ettiğinizde kimse sizi "Burada böyle analar var" diyerek bilgilendirmiyor maalesef. Burayı 11 kere ziyaret etmiş biri olarak söylüyorum :)

Güzîde Ana’nın hayatı hakkındaki öğrenebildiklerimiz günümüze kadar gelen sözlü bilgilerden ve tabii ki Ana’nın deyişlerinden. Bunun dışında A. Celalettin Ulusoy’un Pir Dergâhı’ndan Nefesler adlı kitabında şöyle yazar:

“Bektaşi yolunda ‘Güzide Ana’ olarak adı ve deyişleri çok yaygın olmakla beraber, hayatı hakkında ağızdan ağıza nakledilen söylentilerin dışında ayrıntılı bilgiye sahip değiliz. Şehit Feyzullah Çelebi’nin kızı olduğu Hacı Bektaş Veli Dergahı’nda, Hazret Avlusu’nun sol taraftaki terasda mezarı bulunduğu bilinmektedir. 18.yy ın ikinci yarısında yaşadığı kesin olmakla beraber, doğum ve ölümünün hangi yılda olduğuna dair bir kayda rastlanmamıştır. Şiirlerinde oldukça ileri düzeyde edebiyat ve felsefe eğitimi gördüğü anlaşılmaktadır. Bazı deyişlerinde ‘Katibi’ mahlasını da kullanan Güzide Ana, fakirane giyinişi, tüm gelirini fakirlere dağıtışı, haksızlığa tahammül etmeyişi ile ünlüdür. Gördüğü kusuru kim olursa olsun, açık bir şekilde ayıpladığı için kişiliğine ait hatıralar halen özdeyiş biçiminde söylenmektedir.”

Fotoğraf: Bekir Karadeniz

Gaziler cihanın müddeti doldu

Dünya bir acayip zamana kaldı

İnsanda itimat itikat n’oldu

Hemen bir zan ile güman’a kaldı

Tat kalmadı sirke oldu şıralar

Ben tabibim diyen yüzün karalar

Yanlış merhem ile azdı yaralar

Bir hazik hekim-i lokmana kaldı

Düşerler ardına kil ile kâlin

Varmazlar yanına ehl-i kemalin

Mahlukün ettiği ceng-ü cidalin

Cümlesi bir ulu divan’a kaldı

Gerçek erenlerin emsali yokdur

Bilirim dört kapı kırk makam haktır

Ehl-i hak olana hiç hörmet yoktur

Rağbet yalan ile şeytana kaldı

GÜZİDE der güçtür nefsin öldürmek

Erlik midir koymadığın kaldırmak

Zamane halkına Hak’kı bildirmek

Mehdi gibi sahip zamana kaldı

Bulandı aşkımın seli

Acep bir gün durulmaz mı

Hüsnün gördüm oldum deli

Akıl başa derilmez mi

Yüzün benzer dolunaya

Sensin ömrüme sermaye

Yüzüm sürdüm hak-i pa’ye

Hatırcığım sorulmaz mı

Ferhattır dağları delen

Şirin’in yolunda ölen

Der GÜZİDE Mecnun olan

Leyla’sına sarılmaz mı

Evliya cemine azmeden sofu

Düz yolu koyup da sarpa kaçarsın

Muhammed Ali’nin yüce yolunu

Gelmiş saf talibe pinhan edersin

Yol budur deyip de sürek sürersin

Cahili kinliyi başa derersin

Yılda bir hayvanın kanına girersin

Aklın boynunun borcunu ödersin

Gel benlik eyleme nefsini öldür

Hak yoluna canın armağan getir

Kin ile kibiri aradan kaldır

Bunca vebal dolu yükü nidersin

Senin elindedir şer ile hayır

Nefsi emareden özünü ayır

GÜZİDE söyler ki kendini kayır

Neyleyip de halkın zemmin edersin

Sana bir nasihatim var

Gel yanıma hele kardaş

Uzakta arayıp gezme

Gitme ilden ile kardaş

Yarar isen Hakk’a yara

Bulasın derdine çare

Her suyun geçidin ara

Gitmeyesin sele kardaş

Dünya bir acayip haldır

Kimi elif kimi daldır

Bu bir başka derin göldür

Düşmeyesin göle kardaş

İman eyle kıyamete

Girmeyesin siyasete

Karga olma necasete

Arı ol gel bala kardaş

Dinle okunan fermanı

Bulasın derde dermanı

Terse savurma harmanı

Tane gider yele kardaş

Harama sunma elini

Her dem hıfzeyle dilini

Haramla kirletme elini

Halden gelir bela kardeş

Dünyaya satma varını

Gelip yüzerler derini

Cahile deme sırrını

Destan eder dile kardaş

Bu sözlerin Bektaş-i’ye

Yanılıp gitme Nakş-i’ye

Uyma hal bilmez kişiye

Taş getirir yola kardaş

GÜZİDE geldi cihana

Çok şükür olsun Süphan’a

Halin arz eyle sultana

Minnet etme kula kardaş

Medet Allah ya Muhammed ya Ali