Dersim'deyken Mehmet Ali Ateş'ten öğrendiğim "zeyiye" kullanımını araştırdım.
Zeyiye, Dersim bölgesinden başka bir aile (aşiret) ile evlilik yapan kadına denirmiş. Oldukça önemli bir rol ve Türkçe'de karşılığı yok, baktığınızda yalnızca "gelin" deyip geçilecek bir kullanım değil zirâ.
Geleneğe göre aile, inançsal olarak özel günlerde verilen hediyelerden (halet, xelat) en kıymetlisini zeyiye için seçilirmiş. Örneğin Gaxan'da. (Yeni yıl). Kendi doğduğu eve gelen zeyiye en iyi şekilde ağırlanmak istenir, ona çok özen gösterilirmiş.
"Zeyiye ke şiye tij riye asmenra vındena niadana zeyiye hasta yaki heredana"
"Zeyiye gittiğinde güneş durup onun hoşnut olarak gidip gitmediğine bakar."
Bu kullanımdan kadının-zeyiyenin ne kadar önemli olduğu anlaşılıyor.
Ayrıca xelat/ halet/ hediye, Düzgün Baba ve Haskar Ana ile bağlantılı bir objedir.
Bilgiler: Dersim Aleviliği İnanç Terimleri Sözlüğü ve Mehmet Ali Ates
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder